food for thought

ေနဟာ ေလာကမွာ သက္ရွိေတြတည္ရွိရွင္သန္ေနႏိုင္ဖို႕ အရမ္းအေရးပါတဲ့အခန္းမွာပါဝင္ေနပါတယ္။အဲဒီေနမင္းမွာ သူ႕ရဲ့စြမ္းအင္ရင္းျမစ္အျဖစ္ reaction တစ္ခုကိုျပဳလုပ္ေနပါတယ္။အဲဒါကေတာ့ hydrogen ကို helium အျဖစ္ေျပာင္းေပးေနတဲ့ reaction ပါပဲ။ ဒီprocess မွာအလြန္ၾကီးမားတဲ့စြမ္းအင္ကိုထုတ္လႊတ္ပါတယ္။ဒီကြၽန္ေတာ္တို႕ေနထိုင္ရာေလာကဆီကိုေရာက္ရွိလာတဲ့ အပူနဲ႕အလင္းစြမ္းအင္အားလုံးနီးပါးဟာ ဒီလုပ္ငန္းကေနျဖစ္တည္လာတာပါ။ဒီလိုေျပာင္းလဲရာမွာ proton ၁လုံးစီပါဝင္တဲ့ hydrogen atom ၄ခုက proton ၂လုံးneutron ၂လုံးပါဝင္တဲ့helium atom၁ခုအျဖစ္ေျပာင္းလဲရပါတယ္။(ကြၽန္ေတာ္တို႕ ဆယ္တန္းတုံးကသင္ခဲ့ရတဲ့ Russian chemist Dmitri Mendeleev တီထြင္ခဲ့တဲ့ periodic table ကိုမွတ္မိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။)ဒီလိုhydrogen ၄ခုဟာhelium တစ္ခုျဖစ္ဖို႕ေပါင္းစပ္ ခ်င္တိုင္းေပါင္းစပ္လို႕မရပါဘူး။ဒီလိုျဖစ္ဖို႕အဆင့္၂ခုလိုပါတယ္။ပထမအဆင့္အေနနဲ႕ hydrogen atom ၂လုံးထဲအရင္ေပါင္းစပ္ျပီးေတာ့ proton ၁လုံးneutron ၁လုံးပါဝင္တဲ့deuteron လို႕ေခါတဲ့ ၾကားခံႏူးကလီးရက္ တစ္ခုကိုျဖစ္တည္ရပါတယ္။ဒီလို nuclei ၂ခုအတူေပါင္းစီးဖို႕လိုအပ္တဲ့ ၾကီးမားတဲ့ အားအျဖစ္အသုံးေတာ္ခံတာကေတာ့ strong nuclear force လို႕ေခၚတဲ့ စၾကာဝဠာတည္ရွိေနေအာင္အသုံးေတာ္ခံေနတဲ့ အေျခခံအားေလးမ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ဒီforce ကလြဲျပီး ဘယ္force ကမွာဒီလိုႏူးကလီး႐ိုင္း ၂ခုကိုမေပါင္းစည္းႏိုင္ပါဘူး။ဒီမွာအေရးၾကီးတဲ့ဟာလာပါျပီ။ ဒီstrong nuclear force ဟာ အားျပင္းပင္ျပင္းေသာျငားလဲ လိုအပ္တာထက္ပိုျပင္းခြင့္မရွိပါဘူး။အဲ့ ဒီထက္သာအားေျပာ့ေနမယ္ဆိုရင္လဲ ႏူးကလီး႐ိုင္း၂ခုဟာ ဘယ္လိုမွေပါင္းစည္းႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ဒီအစား နီးကပ္လာတဲ့ ပ႐ိုတြန္၂လုံးဟာ အခ်င္းခ်င္းတြန္းကန္ျပီးေတာ့ ေနရဲ့ရီရက္ရွင္းဟာ မစတင္ခင္ပဲျပိဳျပက္သြားပါမယ္။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေနဟာ စြမ္းအင္ျဖာထြက္တဲ့ ၾကယ္တစ္လုံးျဖစ္လာေတာ့မွာ မဟုတ္သလို သက္ရွိေတြဟာလဲမရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး ၊ဒါနဲ႕ပတ္သတ္ျပီး George Greenstein က "strong force ကသာ နဲနဲေလးမ်ားအားေျပာ့ခဲ့ရင္ ေလာကဟာ လင္းထိန္မႈရွိေတာ့မွာမဟုတ္ပါဘူး"လို႕ဆိုပါတယ္(George Greenstein,The symbiotic universe, pg. 100)။ေနာက္တစ္ခုက တကယ္လို႕ျမားGeorge strong force ကသာဒီထက္ပိုအားျပင္းခဲ့ရင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္မလဲ။ဒီေမးခြန္းရဲ့အေျဖအတြက္ ပထမဆုံးအေနနဲ႕ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ ႏူးကလီးရက္၂ခု deuteron ျဖစ္ဖို႕ေပါင္းတဲ့ျဖစ္စဥ္ကိုျပန္ၾကည့္ရမယ္။ ဒီလိုေပါင္းစီးဖို႕အတြက္အသုံးျပဳတဲ့အားက အခုနကေျပာတဲ့ strong nuclear force ျဖစ္ျပီး ဟိုက္ဒရိုဂ်င္တစ္လုံးရဲ့ ပ႐ိုတြန္တစ္လုံးကို န႐ူထရြန္ ျဖစ္ေအာင္ (သူ႕ရဲ့positive charge ကို ျပယ္သြားေအာင္ လုပ္ေပးတာက weak nuclear force လို႕ေခၚတဲ့ေနာက္အားတစ္မ်ိဳးပါ။ weak nuclear force ဟာ ပ႐ိုတြန္ကို န႐ူထရြန္ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းဖို႕အတြက္ အခ်ိန္၁၀ မိနစ္ခန္႕ၾကာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ပမာဏဟာ atomic level မွာအလြန္ၾကီးမားတဲ့ပမာဏပါ။ ဒီေတာ့ အခုနေမးခြန္းျဖစ္တဲ့ strong nuclear force ဟာ ဒီထက္ကိုပိုျပီးျပင္းထန္မယ္ဆိုရင္ သူဟာ ဒီလို weak nuclear force ကprotonကို neurton ျဖစ္ေအာင္ေျပာင္းေနတဲ့အခ်ိန္၁၀မိနစ္ကို ေစာင့္မွာမဟုတ္ပဲ၊ (proton ၁လုံးneurton၁လုံး အျဖစ္ေပါင္းစီးမွာမဟုတ္ပဲ) ပ႐ိုတြန္ ႏွစ္လုံးကိုသာေပါင္းစည္းလိုက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ deuteron ျဖစ္လာမွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုပရိုတြန္၂လုံးေပါင္းစီးထားတဲ့ nucleus ကို ပညာရွင္ေတြက သီအိုရီအရ di-proton လို႕ေခၚျပီး သဘာဝမွာေတာ့ ဒီလို di-proton ကိုကြၽန္ေတာ္သိသေလာက္မေတြ႕ရွိေသးပါဘူး။ဒါေပမဲ့ လည္း strong nuclear force သာ ဒီထက္ပိုမ်ားေနမယ္ဆိုရင္ proton ကေနneutron ေျပာင္းတဲ့အျဖစ္ကိုဖယ္ခ်န္လိုက္ရင္ ေနရဲ့အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ engine ကိုေႏွးေနေအာင္ကူညီေပးတဲ့အဆို႕တစ္ခုကိုဖယ္ရွားလိုက္သလိုျဖစ္မွာပါ။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီ:Greensteinက" heliumျဖစ္တည္ဖို႕ပထမဆင့္ျဖစ္တဲ့ deuteron မျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေနဟာေျပာင္းလဲသြားပါမယ္။ di_proton ေတြပဲျဖစ္တည္လာျပီးေတာ့ reaction မွာ proton ကေနneutron ေျပာင္းလဲမူ႕ျဖစ္စဥ္ပါဝင္ေတာ့မွာမဟုတ္ပဲ weak nuclear force ရဲ့အခန္းဟာအဆုံးသတ္သြားျပီး strong nuclear force သာ လွ်င္ပါဝင္ပါေတာ့မယ္။အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႕ ေနရဲ့ေလာင္စာေတြဟာအရမ္းေကာင္းသြားျပီး အင္အားအရမ္းၾကီးမားတဲ့ reaction ျဖစ္ျပီးေနနဲ႕ အျခားေနလိုမ်ိဳးၾကယ္ေတြဟာ ေပါက္ကြဲထြက္သြားပါလိမ့္မယ္။"(George Greenstein, The symbiotic univers, pg,100)။ ဒီလိုေနရဲ့ ေပါက္ကြဲမူဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႕ေနထိုင္ရာ planet earth ကို စကန္႕အနဲငယ္အတြင္း ေလာင္ႂကြမ္းသြားပါမယ္။ဒါေပမဲ့လဲခုေတာ့ strong nuclear force ဟာ တိက်ေသခ်ာစြာ အားပိုမိုမျပင္း၊အားပိုမိုမေျပာ့ပဲတည္ရွိေနေအာင္ ျပဌာန္းခံထားရတာေၾကာင့္ weak nuclear force က ေနရဲ့ ရီရက္ရွင္းကို အရွိန္ေလွ်ာ့က်ေစျပီး ေနလိုၾကယ္ေတြဟာ ႏွစ္သန္းေထာင္နဲ႕ခ်ီေအာင္အလင္းနဲ႕ စြမ္းအင္ကိုျဖာထြက္ေစႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။တကယ္လို႕မ်ားဒီစီမံမႈဟာ အနဲငယ္လြဲေခ်ာ္မုမ်ားရွိခဲ့ရင္ ေနအပါအဝင္ ၾကယ္ေတြဟာ
အခ်ိန္တိုအတြင္းေပါက္ကြဲခဲ့ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။

ကြၽန္ေတာ္ေမးခ်င္တာက ဘာလို႕မ်ား သဘာဝရဲ့အားေတြဟာ အဆင္ေျပေျပလိုက္ေလွ်ာညီေထြရွိေနရတာပါလဲ။ ေနအပါအဝင္ အျခားမ်ားစြာေသာအရာေတြဟာ ေလာကမွာ သက္ရွိျဖစ္တည္ေနႏိုင္ေအာင္ ဘာလို႕မ်ားကူညီေနရတာပါသလဲ။တကယ္လို႕ သက္ရွိဘဝ ဟာဆင္းရဲဘုံၾကီးဆို သူတို႕ေတြဟာ သက္ရွိေတြပိုဆင္းရဲသက္ၾကာရွည္ေအာင္လုပ္ေနသလိုမျဖစ္ဘူးလားဗ်ာ။